မြေ ပိုင်ဆိုင်မှု ( ၁ - က ) စာရင်း ( I.A ) အကြောင်း ။

မြေ ပိုင်ဆိုင်မှု ( ၁ - က )စာရင်း ( I.A ) အကြောင်း။

မြေ စာရင်း ဌာနမှာ ( ၁ - က ) စာရင်း ( I.A) ဆိုတာ 

မြေ  ပိုင်ဆိုင်မှု အချက် အလက် မှတ်တမ်း  တွေကို   

မှတ်ပုံတင် စာရင်း  တစ်ခု နဲ့ ထိန်းချုပ် ထားတာ ကို 

ခေါ်တာပါ ။ မြို့ရွာနဲ့ အိုးအိမ် ဖွံ့ဖြိုးရေး ဦးစီးဌာနနဲ့ 

မြို့တော် စည်ပင် မှာတော့ TLR ( Town Land Roll) 

လို့ခေါ်  ပါတယ် ။ မြို့ မြေရာ စာရင်းလို့ မှတ်ယူ  နိုင်

ပါတယ် ။ မြို့ကွက် အတွင်းက မြေကွက် တစ်ကွက်

ချင်း၊ ဦးပိုင် တစ်ခုချင်းရဲ့ မြေရာဇဝင် မှတ်တမ်း ဖြစ်

ပါ တယ်  ။ မြေကွက် ပိုင်ရှင် တွေကို ဦးပိုင်  အမှတ်

တွေနဲ့ ခွဲခြား မှတ်တမ်း တင်ရ ပါတယ် ။ တစ်ဦးတစ်

ယောက်တည်းရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှု တစ်ဆက် တစ်စပ်တည်း 

တည်ရှိပြီး လုပ်ကိုင်ခွင့် တစ်မျိုး တစ်စား တည်း ဖြစ်

တဲ့မြေတွေကို ဦးပိုင် တစ်ခုလို့ သတ်မှတ်တာ ဖြစ်တဲ့

အတွက် ပိုင်ဆိုင်မှု  မတူ ရင်ဘဲ ဖြစ်ဖြစ် ၊  ပိုင်ဆိုင် မှု 

တူ သော်လည်း လုပ်ကိုင်မှု ၊ မြေ အသုံးချမှု မတူရင် 

ဖြစ် ဖြစ် ဒါမှ  မဟုတ် တစ်ဆက်  တစ်စပ်တည်း မ

ဟုတ်ရင် ဖြစ်ဖြစ် ဦးပိုင် ကွဲသွား ပါတယ် ။

မြို့ကွက်တွေ အကွက် သစ်တိုင်း  တဲ့အခါ ကွင်း တစ်

ကွင်း  ပြန်လည် တိုင်းတာပြီးရင်   ဦးပိုင်ခွဲဖို့  အတွက် 

ဦးပိုင်စုံစမ်း သတ်မှတ် ခွဲခြားခြင်း (tenure enquire) 

 လုပ်ကြ  ပါတယ် ။ မြို့ မြေမှာ တစ်ဦး  တည်းက ပိုင်

နေတဲ့ မြေကွက်တွေ ဖြစ်ပေမဲ့ အိမ်ရာမြေ အဖြစ်သုံး

နေတဲ့အစိတ် အပိုင်းက ဦးပိုင် တစ်ခု၊ ဆွမ်းလောင်းရုံ

အဖြစ်သုံး နေတဲ့ မြေကွက်နဲ့ ဝပ်ရှော့ ဖွင့်ထားတဲ့ မြေ

ကွက်တွေက ဦးပိုင် တစ်ခုစီနဲ့ ခွဲခြားသတ်မှတ် ပေးရ

ပါတယ် ။ အဲဒီ လို ဦးပိုင် သတ်မှတ်  ပြီးတဲ့အခါ   မှာ 

ပိုင်ဆိုင် ခွင့်တွေ  ခွဲခြား ရတယ် ။ ပိုင်ဆိုင် ခွင့်တွေ   ၊ 

လုပ်ကိုင် ခွင့်တွေ I.A မှာ မှတ်တမ်း တင် ရပါတယ် ။  

ပိုင်ဆိုင်ခွင့်  ( tenure) ဆိုတာကို ဘယ်လို သတ် မှတ် 

ထား သလဲ  ၊ လုပ် ကိုင်ခွင့် ( status  ) အမျိုး  အစား  

တွေက ဘာတွေ ရှိသလဲ ၊ လုပ်ကိုင် တဲ့  အခြေ အနေ 

( description )  ဆိုတာ ဘာတွေလဲ ဆိုတာကို  သိဖို့ 

လိုအပ် ပါတယ်။အဲဒီ  ပိုင်ဆိုင်ခွင့် ၊ လုပ်ပိုင်ခွင့်၊အခြေ

အနေ ဆိုတာတွေ  သိမှသာ  တစ်နည်း ဆိုရရင် မြေစာ

ရင်း ဌာနရဲ့  မြေကွက် ပိုင်ဆိုင်မှု  စာရင်း ( record of 

possession ) ခေါ်တဲ့ ဦးပိုင်  မှတ်ပုံတင် စာရင်း (1-A) 

ပုံစံတွေကို သဘော  ပေါက် နားလည်မှသာ ( I- A) ပါ 

ပိုင်ဆိုင်မှု အမျိုး အစားကို မှန်မှန် ကန်ကန် အဓိပ္ပာယ် 

ဖွင့်ဆို နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ် ။

ပိုင်ဆိုင် ခွင့် ( tenure  ) ဆိုတာ ကို I-A မှာ အောက်ပါ

အတိုင်း အမျိုးအစား ခွဲထား ပါတယ် ။

( ၁ ) အပိုင်ရ ထားမြေ ၊ ဘိုးဘွား ပိုင်မြေကို O ၊ အချို့

အရပ်မှာ B ၊

( ၂ ) မြေပိုင် အခြေ အနေ ရရှိတဲ့  ( လယ်ဝယ် ထားရှိ

 ပိုင် ခွင့်ရှိ သော ) မြေကို C

( ၃ ) အပိုင် ဂရန် ရထားမြေ ကို G

( ၄ ) အငှား ဂရန် မြေကို L

( ၅ ) လိုင်စင် မြေကို  H

( ၆ ) အခွင့် မရဘဲ ဝင်ရောက် ကျူး ကျော် နေထိုင် တဲ့ 

squarter ကို A လို့ ဖော်ပြ သတ်မှတ်  ပါတယ် ။  လုပ်

ကိုင်ခွင့် ( status ) အခြေ အနေကို  ခွဲခြား ရာမှာ...

( ၁ ) သီးစားနှင့် ကိုယ်တိုင် ပိုင်ဆိုင် လုပ်ကိုင် သူကို O၊

( ၂ )လွှဲပြောင်း အပေါင်ခံ လက်ရောက် ရရှိသူ များကို 

M လို့ ခွဲ ပါတယ် ။

လုပ်ကိုင်မှု အခြေအနေ( description ) ကိုသုံးမျိုး ခွဲ

ခြားထား ပါတယ်...

( ၁ ) စိုက်ပျိုးမှု မလုပ်ကိုင်ဘဲ မြေပေါ်  နေသူ R

( ၂ ) နေလည်း မနေ ၊ လုပ်လည်း မလုပ်သူ N

( ၃ ) စိုက်ပျိုး  လုပ်ကိုင်သူ  AG လို့ခွဲခြား သတ်မှတ် 

ဖော်ပြထား ပါတယ် ။

အချို့ နေရာ  တွေမှာ "  န  " တွေနဲ့ ပြတာ လည်း ရှိပါ

တယ် ။ အထက်က ဖော်ပြ ခဲ့သလို I.A မှာ ပိုင်ဆိုင်မှု  ၊

လုပ်ကိုင်မှုများသတ်မှတ်  ထားတဲ့ အင်္ဂလိပ် သင်္ကေတ

တွေ  အပြင် မြန်မာ အက္ခရာနဲ့   သင်္ကေတ တွေရှိသေး

တာ ကိုလည်း တွေ့ရတတ် ပါတယ် ။မြို့ကွက် တွေမှာ 

သိပ်မတွေ့  ရပေမဲ့ တောကွင်း တွေမှာ တွေ့ရလေ့ ရှိပါ

တယ် ။ O တွေ ၊ B  ,M, G  L  , H တွေဖော်ပြ ထားတဲ့ 

I . A တွေ  ရှိသလို ပိုင်ဆိုင် မှု tenure ) ကို (က) ၊( ၀ )

 ၊  ( ရ )  တွေနဲ့ ဖော်ပြတဲ့  I . A တွေ  လည်းရှိပါ သေး

တယ် ။ အဲဒီ လို မြန်မာ သင်္ကေတတွေ ကို I. A စာရင်း

က ပိုင်ဆိုင် မှုပြ ( tenure) ခေါင်းစဉ် အောက်မှာ တွေ့

ရ တဲ့အခါ I .A မှာ B , O, C , H , A ,  M စသ ဖြင့်သာ 

ရေးသွင်း အညွှန်း ပြတာ တွေ့နေကျ  ကြောင့်ပါ ။ဒီလို 

မြန်မာ သင်္ကေတတွေ I . Aမှာ ရှိလာ ရခြင်း ဟာ၁၉၅၃  

ခုနှစ်  လယ်ယာ မြေနိုင်ငံ  ပိုင် ပြု လုပ်ရေး  လုပ်ငန်း 

ကြောင့်ဖြစ်လာ ရတာပါ။ လယ် /  နိုင်လုပ်ငန်းဆောင်

ရွက်တဲ့ အခါတစ်ဦး တစ်ယောက် တည်းက ပိုင်နေတဲ့ 

ဧက ၅၀ အထက် လယ်မြေတွ ၊ ၂၅ ဧက  အထက်ယာ

မြေ တွေကို    အစိုးရက သိမ်းယူပြီး မြေယာ   ချို့တဲ့နဲ့ 

မြေမဲ့ ယာမဲ့တွေကို တစ်တုံး ထွန်စီ ပြန်ဝေ  ပါတယ် ။

ဒါပေမဲ့  ၁၉၅၃   ခုနှစ် လယ် / နိုင် ဥပဒေက  လယ်ယာ

မြေ   ဆိုတိုင်း သိမ်းယူ   ခံရတာ  မဟုတ်ဘဲ  သိမ်းယူ 

ခြင်းကနေ   ကင်းလွတ်ခွင့် ပြုခဲ့တဲ့ မြေတွေ လည်း ရှိ

ပါတယ် ။ ဥပဒေ  အာဏာ တည်စဉ် ရွာဖြစ် နေတဲ့ နေ

ရာတွေ ၊သာသနာအဆောက်အအုံ အသုံးပြုနေတဲ့ မြေ

တွေ ၊ ဧက၅ဝအောက်လယ် ၊၂၅ ဧကအောက်ယာမြေ  

စသဖြင့်ပေါ့ ။အဲဒီ မြေတွေကို မသိမ်း ပါဘူး ။ သိမ်းတဲ့ 

လယ်ယာ  မြေတိုင်းကိုလည်း ပေးခဲ့တာ မဟုတ်ပါဘူး။   

အဲဒီရွာမှာ ဝေမရ လို့ ၊ ဝေဖို့မလို အပ်လို့ ၊ လယ်ပိုင်ရှင် 

ကိုယ်တိုင်က စွန့်လွှတ်လို့အစိုးရဆီ   ပြန်အပ် မြေတွေ 

ရှိပါ   သေးတယ် ။ အဲဒီ မြေမျိုးကို ပြန်လည် ဝေငှခြင်း 

မပြုဘဲ အစိုးရ မြေလို့ သတ်မှတ် လိုက်တဲ့ မြေလို့ ခေါ်

ပါတယ် ။ လယ် / နိုင် ဆောင်ရွက် တာက တစ်နိုင်ငံလုံး 

ဆောင်ရွက် မပြီးစီး ခဲ့ပါဘူး  ။ အခက် အခဲတွေ ၊ ပြဿ

နာတွေ မျိုးစုံ တွေ့ရတာကြောင့် ၁၉၅၇ ခုနှစ်လောက်မှာ 

လယ် / နိုင်လုပ်ငန်း ဆက်မဆောင်ရွက် နိုင်ဘဲ ရပ်ဆိုင်း

သွားရ ပါတယ် ။ သို့ပေမဲ့ လယ် / နိုင် ဆောင်ရွက်ပြီး ခဲ့

တဲ့ ဒေသတွေမှာ (၁ - က) စာရင်း ပုံစံကို မြေစာရင်းပုံစံ

-၂ နဲ့ ရေးသွင်း ရမယ့်  အစား မြေစာရင်း ပုံစံ ၂ -က နဲ့ 

ပြောင်းလဲ ရေးသွင်း စေခဲ့ ပါတယ် ။ လယ်/ နိုင်လုပ်ပြီး

ဒေသ အတွက် I . A ပုံစံသစ် ဖြစ်ပြီး လယ် / နိုင်မလုပ်

ရသေးတဲ့ ဒေသတွေအတွက် ကတော့ မူရင်း I.A ပုံစံကို 

ဆက် အသုံးပြု ရပါတယ် ။အဲဒီလို လယ် / နိုင် လုပ်ပြီး 

ဒေသက I.A  ပုံစံသစ်မှာ မြန်မာလို ရေးသွင်း ချက်တွေ

ကို အောက်ပါ  အတိုင်း ရေးသွင်းဖို့   ညွှန်ကြား ခဲ့တဲ့ 

အတွက်I.A တချို့မှာ မြန်မာ သင်္ကေတ တွေ တွေ့ရခြင်း 

ဖြစ်ပါတယ်။

* "က" ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုသည့် လယ်ယာမြေများ၊

* "ဝ" ဝေငှသည့် လယ်ယာမြေများ၊

* " ခ " နိုင်ငံတော် အလိုရှိသည့် အတိုင်း သုံးစွဲ နိုင်သည့် 

မြေရိုင်း ကို လယ်ယာ စိုက်ပျိုး လုပ်ငန်း   လုပ်ခွင့် သို့ 

တည်း မဟုတ် အခြားနည်း ဖြင့် သုံးစွဲခွင့်ပြုထား သည့်

မြေ ၊

* "ရ" လယ်ယာ မြေ နိုင်ငံပိုင် ပြုလုပ်ရေး အက်ဥပဒေ 

ပုဒ်မ ၅အရ သိမ်းယူပြီး ဝေငှခြင်း မပြုနိုင်သဖြင့် ကျန်ရှိ

သည့် မြေနှင့်  နိုင်ငံတော် အစိုးရထံ ပြန်အပ် မြေများ ။

I . A မှာ အင်္ဂလိပ်စာလုံး သင်္ကေတ  တွေနဲ့  မျက်စိယဉ်  

နေရာက  ခုလိုမြန်မာ သင်္ကေတတွေ တွေ့တဲ့အခါ  " ဝ " 

လုံးက  ဘာလဲ  ၊ “ရ ” ကောက်က ဘာလဲ ။ " က " ကြီး

ကိုဘယ်လို ယူဆရမှာလဲ ဆိုပြီးဇဝေဇဝါ ယောင် တောင်

တောင် ဖြစ်တတ် ပါတယ် ။  အမှန် ကတော့ လယ် / နိုင်

လုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ ကွင်းတွေ ၊ဧရိယာတွေ မှာသာ 

အဲဒီ မြန်မာ သင်္ကေတတွေ ရှိခဲ့ ပါတယ် ။ ရန်ကုန် တောင်

ပိုင်းခရိုင် တို့ ၊ ကျောက်ဆည် ခရိုင်တို့မှာ အများဆုံးတွေ့

လေ့ ရှိပါတယ် ။ လယ် /  နိုင် လုပ်ငန်း ကလည်း  ၁၉၅၇ 

လောက်မှာ ရပ် သွားတော့ “ လန ”မလုပ် ရသေးတဲ့ကျန်

ဒေသနေရာ တွေမှာ ရှေးက သတ်မှတ် ထားတဲ့ အင်္ဂလိပ်

စာလုံး သင်္ကေတ များသာ I . A မှာ ရှိပါတယ် ။ ပြီးတော့ 

အထူး သိစေလိုတဲ့ အချက် ကတော့ လယ် / နိုင်လုပ်ငန်း 

ဆောင်ရွက် တယ် ဆိုကတည်းက လယ်ယာ မြေကိုသိမ်း

ယူခြင်း ၊ ပြန်လည် ဝေငှခြင်း   ၊ ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးခြင်း 

ဆောင်ရွက်တာ ဖြစ်လို့ လ / န ဆောင်ရွက်  ခဲ့တဲ့ မြေဆို 

တာ လယ်ယာ မြေသာ ဖြစ်ပါတယ် ။ မြို့မြေ မပါပါဘူး ၊ 

တောမြေ သာ ဖြစ်တယ် ဆိုတာ သိဖို့ပါ ။ မြို့တွေ ၊   ရွာ

တွေက ချဲ့ချဲ့ လာတော့ ကာ လက်ရှိ မြို့ကွက် တွေ ထဲက  

I . A မှာ ဒီလို“ ဝ "တွေ ၊ “ က ”တွေ ၊ “ရ"တွေ ၊ " ခ "တွေ 

တွေ့ပြီ ဆိုရင် ၁၉၅၃ ခုနှစ်က လယ် / နိုင် လုပ်ခဲ့တဲ့ မြေ ၊ 

တစ်နည်း   ပြောရရင် အဲဒီ မြေဟာ ၁၉၅၃ လယ် /    နိုင် 

ကာလတုန်းက လယ်ယာမြေသာ ဖြစ်ခဲ့တယ် ဆိုတာအသိ

ဝင်ဖို့ပါ ။ ဒီမြေတွေကို ဂရန် တန်းပေးလို့ မရပါဘူး ။ "ဝ"

လုံးကို O ( အို ) လို့ သွား မထင်ပါနဲ့ ။ လယ် / နိုင်လုပ်ပြီး 

ဒေသတွေ အတွက် I . A မှာ ရေးသွင်း ရမယ့်  ညွှန်ကြား

ချက်တွေကို ကြေး / မြေ မင်းကြီးရုံးက ညွှန်ကြား သတ်

မှတ်ပေး ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါတယ် ။ မြေပိုင် ဆိုင်မှု ( ၁ - က  )

စာရင်း ( I . A ) အကြောင်း သိရှိနိုင်ရန် ဆရာ ဦးဇော်မင်း

 ( နတ်မောက် ) ၏ မြေယာ စီမံ ခန့်ခွဲရေး နှင့်  မြေအသုံး

ချရေး စာအုပ်မှ ထုတ်နှုတ်ကာ တင်ပြခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။

မျိုးမင်းထွန်း